Facetia Monacensis
(id est Monachii [1], in urbe capite Bavariae, audita)
Parocho[2] cuidam, qui vitam ruri agebat, cum eius paroeciani[3] – scilicet plerumque agricolae – in pagis villisque inter se haud parum distantibus habitarent, birŏtā[4] uti necesse erat, ut sacra officia – muneri suo pertinentia - perficere quam celerrime posset.
Infausto quodam die, eheu, birŏta clam erepta est, qua de re parochus noster cum amico quodam locutus animoseque questus est, cui “Videsne”, ait, “quam mali ingratique nostri paroeciani sint? Birŏtam misellam meam furati sunt, sine qua nescio quo modo mea officia adhuc perficere possim”. Amicus autem “ausculta mihi”, dixit, “fac quae tibi dico: proximā die Dominica, cum in paroeciā[5] - inter missam - homilĭam dicas, fac ut decem praecepta declames, et, cum ad septimum perveneris – id est ne fureris [6] –, cura ut singula verba lente graviterque pronunties, et, dum ea hoc modo dicis, fige oculos in visu uniuscuiusque adstantium, et procul dubio videbis quemquam qui contritione verecundiāque erubescet, oculos suos in terrā defiget tremoreque quodam capietur, id quod in eo furem quem quaeris profecto deteget”.
Aliquot post hebdomadibus, parochus cum birŏtā in amicum illum iterum incidit, qui, “Optime!”, dixit, “Birŏtam rursus invenisti! Agedum, dic mihi, fecistine ita ut dixi?”. Parochus autem “Feci!”, respondit, “Decem praecepta declamavi, ad septimum perveni, graviter id pronuntiavi”. “Et tunc?”, dixit amicus, “quidnam accidit?”. “Nihil!”, respondit parochus, “Nemo adstantium erubuit vel in terrā oculos defixit. Sed, ut ad nonum praeceptum perveni – id est ne cupias mulierem aliorum [7] – tandem in mentem mihi venit ubi birŏtam reliquissem!”.
Scripsit Alfredus Verrengia
Renati Carosonis carmina ab Alfredo Verrengia Latine versa eā curā, ut etiam antiquo sermone, notis musicae minime mutatis, cani possint.
|
Tenebat amor iste me in catenis, sed dixi "satis" et me liberavi. Puriores mi videntur caeli, et sol videtur mi nitentior: felicitate tandem canit cor.
Puella haec, puella haec, se dicit velle me relinquere; me putat ipso facto stomachari ac furere mihique mortem dare.
Puella haec, puella haec, ignorat quale donum mi offerat: pulchriorem ducam uxorem, remanebit nubilis puella haec, puella haec, puella haec.
Mi misit heri quosdam codicillos per filiam ianitoris ex adverso: felicem scribit se non esse, conficere vult mecum pacem, at ego libertate gaudeo.
Puella haec, puella haec, se dicit velle me relinquere; me putat ipso facto stomachari ac furere mihique mortem dare.
Puella haec, puella haec, ignorat quale donum mi offerat: pulchriorem ducam uxorem, remanebit nubilis puella haec, puella haec, puella haec.
|
Chella llà (Bertini - Taccani)
St’ammore me teneva ‘ncatenato, ma ho detto “bbasta” e me so’ libberato. Me pare cchiù turchino ‘o cielo, me pare cchiù lucente ‘o sole, e ‘o core canta p’’a felicità!
Chella llà, chella llà mo va dicenn’ ca me vo lassà; se crere ca mme faccio ‘o sang’ amaro, se crere ca ‘mpazzisco e po’ me sparo.
Chella llà, chella llà nun sape che ppiacere ca mme fa: me ne piglio n’ata cchiù bella e zetella restarrà chella llà, chella llà, chella llà!
Ajère m’ha mannat’ nu biglietto p’’a figlia d’’o purtiere di rimpetto: me scrive ca nun è ffelice e ca vurrìa cu mme fa pace, ma io me sto gustanno ‘a libbertà.
Chella llà, chella llà mo va dicenn’ ca me vo lassà; se crere ca mme faccio ‘o sang’ amaro, se crere ca ‘mpazzisco e po’ me sparo.
Chella llà, chella llà nun sape che ppiacere ca mme fa: me ne piglio n’ata cchiù bella e zetella restarrà chella llà, chella llà, chella llà!
|
|
Latine reddidit A. Verrengia
Adulescèntule, reverte domum, nisi vis custodiri, hunc intra mensem.
Quomodo dicam hoc, non est decorum: illa non decet te, est nimis prava. Quid valet nam quod illast rosa pulchrior si post secreto te lugentem cerno? Relinque, ausculta mi, non est decorum!
Tu pro flava videris probior illa decuit pertinacem, a magistra tam exitiali tu discede, filiole.
Eam non vides tibi insidiantem blanditiasque mille facientem? Postquam decipit, te demittit, servum reddit e libero.
Omnibus diebus mater in ecclesia ora pro te Mariam nec requiescit. Abìcie cultrum, cave sis insanis, alioquin is in vincula cornutus (1). Curre ad matrem, i, ora ut ignoscat!
Tu pro flava videris probior illa decuit pertinacem, a magistra tam exitiali tu discede, filiole.
Eam non vides tibi insidiantem blanditiasque mille facientem? Postquam decipit, te demittit, servum reddit e libero.
(1) Cfr. Ae. S. Piccolomini, Historia de duobus amantibus, a c. di M. L. Doglio, UTET, Torino 1973, p. 30
|
Scapricciatiello (Vento - Albano)
Scapricciatiello mio, vatténn’ a casa, si nun vuo’ i’ ‘n galera int’ a stu mese!
Comme te l’aggia dì ca nun è cosa, chella nun è pe’ tte, chella è na ‘mpesa. Che vene a dì ca è bella cchiù ‘e na rosa, si po’ te veco ‘e chiagnere annascuso? Làssala, siente a me, ca nun è cosa!
Tu p’’a bionda si troppo onesto, chella è nata pe’ ll’ommo ‘nzisto; alluntànate ‘a sta maesta ca te pierde, figlio ‘e mammà!
Nun ‘o vvide ca te repassa, te ciancéa cu ciento mosse? T’’o ffa credere e po’ te lassa, te fa perdere ‘a libertà!
Tutte ‘e matine mamma dint’ ‘a cchiesa, prega pe’tte ‘a Madonna e nun riposa! Jett’ ‘o curtiello, nun fa ‘o smaniuso, si no tu vaje ‘n galera e ‘a bionda sposa! Curr’ addo ‘a vecchia, và, cércale scusa!
Tu p’’a bionda si troppo onesto, chella è nata pe’ ll’ommo ‘nzisto; alluntànate ‘a sta maesta ca te pierde, figlio ‘e mammà!
Nun ‘o vvide ca te repassa, te ciancéa cu ciento mosse? T’’o ffa credere e po’ te lassa, te fa perdere ‘a libertà!
|